Ο ιερός... σκουπιδότοπος

Ελευθεροτυπία - 12/9/2010

Της ΝΤΙΝΑΣ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ

Σήμερα είναι η επέτειος των 2.500 χρόνων από τη Μάχη του Μαραθώνα. Το ιερό της Αγροτέρας Αρτέμιδας στο Μετς, που συνδέθηκε με τη μεγάλη αυτή νίκη των Αθηναίων, είναι έτοιμο να υποδεχτεί εκατοντάδες πολίτες.

Η θέα από το ιερό προς την Ακρόπολη είναι άπλετη. Οι ξεναγοί που διέθεσε το υπουργείο Πολιτισμού θα εξηγήσουν ότι κάθε χρόνο την έκτη ημέρα του Βοϊδρομίου, τελούνταν μεγάλες θυσίες ως εκπλήρωση του τάματος που είχαν κάνει οι Αθηναίοι στη θεά Αρτέμιδα για τη νίκη τους στη μεγάλη μάχη.

Ολα αυτά θα συνέβαιναν αν η χώρα μας ήταν «Δανία του Νότου», όπως προεκλογικά είχε υποσχεθεί ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου. Δυστυχώς όμως, όποιος περάσει σήμερα, από το λόφο του Αρδηττού, δεν θα αντικρίσει κανένα ιερό. Αντίθετα θα δει έναν εγκαταλειμμένο σκουπιδότοπο, με ξηλωμένους πασσάλους μιας περίφραξης που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.

Ο χώρος της Αγροτέρας Αρτέμιδας, συνολικής έκτασης 1.400 τ.μ., έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός από το 1960. Με διαδοχικές αποφάσεις, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) έχει γνωμοδοτήσει υπέρ της απαλλοτρίωσης του οικοπέδου. Η έλλειψη κονδυλίων από το υπουργείο Πολιτισμού δεν έκανε εφικτή την απαλλοτρίωση. Με την πάροδο του χρόνου, τμήματα του οικοπέδου άλλαξαν χέρια.

Το 2006 ένα τμήμα αγόρασε η Εταιρεία Εκτιμήσεων Γης «Αρσινόη Α.Ε.», οι επιχειρηματίες της οποίας πιέζουν για εμπορική εκμετάλλευση, με το επιχείρημα ότι ο χώρος δεν έχει καμία σχέση με τον αρχαίο ναό. Αποψη που ενστερνίζονται και οι υπόλοιποι ιδιοκτήτες. Οι οποίοι εδώ και 50 χρόνια δεν αποζημιώνονται, καθώς η απαλλοτρίωση ουδέποτε ολοκληρώθηκε.

Ερωτήματα προκαλεί, όμως, το γεγονός ότι οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες, στις αρχές Αυγούστου απαίτησαν τη διακοπή των διαδικασιών περίφραξης, η οποία θα τοποθετούνταν για τις ανάγκες της ανασκαφής.

Σε έγγραφό της, η αναπληρώτρια προϊστάμενη της Γ' Εφορείας Προϊστοριών Κλασικών Αρχαιοτήτων (Γ' ΕΠΚΑ) Εφη Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη εξηγεί ότι οι ιδιοκτήτες «προειδοποίησαν, ότι σε περίπτωση συνέχισης των εργασιών μας, θα κληθεί η αστυνομία για άσκηση αυτοφώρου διαδικασίας. Χθες βράδυ, "άγνωστοι" προκάλεσαν φθορά σε ήδη τοποθετημένους πασσάλους της περίφραξης».

Ταυτόχρονα, η προϊστάμενη της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Νικολέττα Βαλάκου, τονίζει στην «Κ.Ε.» ότι η περίφραξη μιας ανασκαφής προβλέπεται από το νόμο.

Διαμαρτυρία των ιδιοκτητών

Οι ιδιοκτήτες, σε έγγραφη διαμαρτυρία προς τον υπουργείο Πολιτισμού, για το συγκεκριμένο θέμα αναφέρουν: «Ουδέποτε συναινέσαμε στην περίφραξη μέρους των ακινήτων μας, γεγονός που, πέραν όλων των άλλων, διαταράσσει την ακώλυτη νομή και διαμαρτυρόμαστε εντόνως, τέτοιες εργασίες άλλωστε προϋποθέτουν, ως γνωστό, σχετική άδεια από την αρμόδια πολεοδομική αρχή, ενώ τέτοια δεν υφίσταται...».

Σε άλλο σημείο αναφέρουν: «Η δεδομένη χρονική στιγμή (4η Αυγούστου, όπου όλοι, συμπεριλαμβανομένου και του πληρεξούσιού μας δικηγόρου, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, απουσιάζουν για τις θερινές τους διακοπές) που επιλέξατε για τις ενέργειές σας αυτές δίδει αντικειμενικά την εντύπωση ότι επιχειρείται εν κρυπτώ δέσμευση και αρπαγή τμήματος των ακινήτων χωρίς καμία νόμιμη αιτία...».

Να θυμίσουμε ότι σύμφωνα με την υπουργική απόφαση Τατούλη (31/12/2005), η οποία ισχύει μέχρι σήμερα, η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί είναι καθαίρεση των υπαρχόντων κτισμάτων και στη συνέχεια ανασκαφή, η οποία θα έπρεπε να είναι τώρα σε εξέλιξη.

Με το πέρας των ανασκαφικών εργασιών το ΚΑΣ θα γνωμοδοτήσει για την τύχη του αρχαιολογικού χώρου. Στην ίδια απόφαση αναφέρεται ότι υπεύθυνη για όλες τις εργασίες είναι αρμόδια η Εφορεία Αρχαιοτήτων και ζητείται μόνο η έγγραφη συναίνεση των ιδιοκτητών, που από τότε είχε ήδη δοθεί.

Οι ιδιοκτήτες προφανώς προσδοκούν ότι η ανασκαφή -που σταμάτησαν- δεν θα φέρει στο φως ευρήματα που να δικαιολογούν μια απόφαση απαλλοτρίωσης. Από την άλλη πλευρά όμως, επιφανείς αρχαιολόγοι και μελετητές χρόνια τώρα υποστηρίζουν ότι ο χώρος πρέπει να απαλλοτριωθεί για τη θέση του και μόνο: «Είναι ένα μνημείο insitu. Η θέση και μόνο έχει ιστορική σπουδαιότητα, μνήμη και ιερότητα», λέει ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας, Δημ. Θέμελης.

Στον αντίποδα της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας, που άφησε να βυθιστεί στην ιστορική λήθη ο σημαντικότατος αρχαιολογικός χώρος, βρίσκονται 13 ΜΚΟ, οι οποίες συναντώνται σήμερα, με αφορμή την επέτειο της μάχης του Μαραθώνα, για να πραγματοποιήσουν εργασίες καθαρισμού στον Ιλισό ποταμό. Βορειοδυτικά στις όχθες του βρίσκεται το Ολυμπείο και νοτιοανατολικά ο ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδας.

Οπως αναφέρουν, με τη δράση αυτή «θέλουμε να αναδείξουμε τη φυσική και την ιστορική τοπογραφία μιας σημαντικής περιοχής των Αθηνών, μιας θαμμένης όασης... στο επιβαρημένο κέντρο της πόλης, που ενώ διατηρείται, βρίσκεται παραμελημένη και απαξιωμένη».

Η εκδήλωση διοργαργώνεται από την Πρωτοβουλία Κατοίκων Μετς, η οποία διατηρεί μια δυναμική ιστοσελίδα παρέμβασης και ενημέρωσης για τη διάσωση του αρχαιολογικού χώρου (www. artemisagrotera.org) και συμμετέχουν οι εξής ΜΚΟ και κινήσεις πολιτών: Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, WWF Ελλάς, MONUMENTA, Ελλάδα Καθαρή, Ελληνοαμερικανική Ενωση, Sarcha, Συντονιστική Φιλοπάππου, Παριλίσσιος, Αρδηττός, Παναθήναια.