Ενα ιερό της Αρτέμιδος χωρίς... όσιο

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 23/1/2005

Της ΝΤΙΝΑΣ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ

Αραγε πόσα χρόνια πρέπει να περάσουν και πόσες επίσημες γνωμοδοτήσεις πρέπει να γίνουν ώστε να διασωθεί και να αναδειχθεί ένας τόπος μοναδικής ιστορικότητας; Στην περίπτωση του ιερού της Αγροτέρας Αρτέμιδος σαράντα χρόνια φαίνεται πως δεν ήταν αρκετά για να απαλλοτριωθεί ένα οικοδομικό τετράγωνο 1.390 τ.μ. στο Μετς.

*Επτά φορές έχει γνωμοδοτήσει το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), από το 1964 μέχρι σήμερα, υπέρ της απαλλοτρίωσης, χωρίς να έχει γίνει τίποτα.

Αίτηση για οικοδόμηση

Μέχρι τώρα το υπουργείο Πολιτισμού επικαλείτο την έλλειψη χρημάτων για την απαλλοτρίωση. Σήμερα, όμως, «πρώτη φορά μετά από δεκαετίες συζητείται και το ενδεχόμενο ...οικοδόμησης στην περιοχή», καταγγέλλει η Πρωτοβουλία Κατοίκων Μετς.

*Αφορμή αποτέλεσε η νέα αναπομπή στο ΚΑΣ, στις 21/12/2004, με απόφαση του υφυπουργού Πέτρου Τατούλη και με θέμα την «Εγκριση ή μη οικοδόμησης στο οικοδομικό τετράγωνο που περιβάλλεται από τις οδούς Αρδητού, Κούτουλα, Θωμοπούλου, Κεφάλου». Κι αυτό παρ' ότι το ΚΑΣ έχει πάρει τελειωτικά, όπως όλα δείχνουν, την απόφασή του για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου: «Δεν μπορεί κάθε φορά που ζητούν οι ιδιοκτήτες να οικοδομήσουν, να επανεξετάζεται η τεκμηριωμένη αρχαιολογική σημασία του χώρου», επισημαίνουν κάτοικοι της περιοχής.

*Πριν από την απόφαση του υφυπουργού, στις 8/10/2004, οι ιδιοκτήτες των δεσμευμένων οικοπέδων είχαν απευθυνθεί με έγγραφό τους στο γραφείο του, ζητώντας αναπομπή στο ΚΑΣ με αίτημα την άμεση απελευθέρωση των ακινήτων τους και την έγκριση οικοδόμησης.

Εξάλλου λίγες μέρες πριν από την απόφαση του υφυπουργού στις 7/12/2004 η Γ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΕΠΚΑ) είχε προτείνει στην αρμόδια υπηρεσία την κατεδάφιση των ετοιμόρροπων κτιρίων και ανασκαφή στα σημεία που δεν έχουν ερευνηθεί «για να απαντήσει στους ιδιοκτήτες αν θα μπορούν να κτίσουν ή όχι και με ποιους όρους».

*Ο κύκλος των επανεξετάσεων και των προτάσεων περί διερευνητικών ανασκαφών που δεν γίνονται επί δεκαετίες κρατάει «ομήρους» και τους ιδιοκτήτες των οικοπέδων που έχουν κάθε λόγο να υπερασπίζονται τις περιουσίες τους καταφεύγοντας σε όλα τα νόμιμα μέσα.

*Ο ίδιος ο υφυπουργός απάντησε στις αιτιάσεις, που είδαν το φως της δημοσιότητας. Σε ανακοίνωση αναφέρει: «Από τη νυν πολιτική ηγεσία, ούτε τσιμεντώματα αποφασίστηκαν, ούτε άλλες ασύμβατες με τα μνημεία ενέργειες δρομολογήθηκαν».

*Η «Πρωτοβουλία» μάς ενημέρωσε ότι «η επανεξέταση του θέματος με ανασκαφική έρευνα έχει ξαναγίνει, το 1994, και απέτυχε». Μάλιστα, υποστηρίζει, η σημερινή πρόταση της Γ' ΕΠΚΑ θυμίζει πρόταση του τότε εισηγητή του ΚΑΣ, Ε. Τζεδάκη.


«Αρχιτεκτονική» ρύθμιση

Στις 26/7/94 είχε ζητήσει ακριβώς το ίδιο: «Να ανασταλεί προσωρινά η απαλλοτρίωση, να κατεδαφιστούν τα ερειπωμένα σπίτια και να γίνει άμεσα ανασκαφική έρευνα. Σε περίπτωση που βρεθούν κατάλοιπα του ιερού η απαλλοτρίωση να προχωρήσει. Αν όμως σώζεται μόνον ό,τι είναι ορατό, να γίνει εις βάρος των ιδιοκτητών, μία αρχιτεκτοντική ρύθμιση για την προστασία των αρχαίων και να αποδοθούν τα ακίνητα στους ιδιοκτήτες».

«Η παρέμβαση αυτή», εξηγεί η Πρωτοβουλία, «ταυτίστηκε από δημοσιεύματα της εποχής με την αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος μέρους του τετραγώνου». Προηήθηκε η αγορά δεσμευμένου οικόπεδου.

*Νωρίτερα, ο τότε υπουργός Θ. Μικρούτσικος είχε αποσύρει από το εθνικό τυπογραφείο την κήρυξη της απαλλοτρίωσης που είχε αποφασίσει η Μελίνα Μερκούρη.

Με απόφαση Μικρούτσικου ανατίθεται στην εν λόγω Εφορεία να διενεργήσει τον καθαρισμό και την ανασκαφική έρευνα στους ελεύθερους χώρους, προκειμένου να διαπιστωθεί «αν σώζονται κατάλοιπα αρχαίων» με σκοπό να αρθούν οι δεσμεύσεις.

*Από τότε μέχρι σήμερα, η πρόταση για μερική απαλλοτρίωση έχει ξανασυζητηθεί και ουδέποτε έγινε δεκτή.

Τώρα, η νέα εισήγηση της Γ' ΕΠΚΑ αγνοεί τις εισηγήσεις της πρώην προϊσταμένης της ίδιας εφορείας, η οποία στις 28/6/1986 σημείωνε ότι «η έγκριση κατεδαφίσεων των ερειπωμένων κτισμάτων προεξοφλεί κατά κάποιον τρόπο την εν συνεχεία έγκριση οικοδόμησης του χώρου για την οποία η Εφορεία μας έχει σοβαρές επιφυλάξεις».